Taşınabilir Toz Sensörü Doğru Ölçüm Yapıyor mu?

Toz sensörleri, güneş enerji santrallerinde toz oranının belirlenmesi ve takibi amacıyla kullanılan cihazlardır. SEVEN Sensor tarafından geliştirilen ve benzeri bulunmayan Taşınabilir Toz Sensörü, güneş panelleri üzerindeki toz oranını yerinde, anlık ve hızlı bir şekilde ölçebilen taşınabilir bir üründür.

Bu çalışmada, Taşınabilir Toz Sensörü’nün ölçüm doğruluğunu teyit etmek amacıyla, SEVEN Sensor’un Çorum Organize Sanayi Bölgesi 11. Caddede bulunan fabrikasının çatısında yer alan 128 kWp kapasiteli güneş enerji santralinde, 21.08.2025 tarihinde bir uygulama gerçekleştirilmiştir.

Çalışma kapsamında, Taşınabilir Toz Sensör’den elde edilen veriler, aynı sahada kurulu Otomatik Toz Sensör’den alınan verilerle karşılaştırılmış ve bu karşılaştırma, sahadaki güneş panelleri üzerinde yapılan ölçümlerle teyit edilmiştir.

Otomatik Toz Sensörü Neden Referans Olarak Kullanılıyor?

Otomatik Toz Sensörü

Otomatik Toz Sensörü, biri temiz diğeri kirli bırakılan iki ışınım sensörüne sahiptir. Kirli sensör sahadaki panellerle aynı koşullarda doğal olarak tozlanırken, temiz sensör günlük otomatik su püskürtme sistemi ile temizlenir. Cihaz, bu iki sensörden aldığı verileri IEC 61724 standardına uygun olarak değerlendirir ve yerel öğle saatinden ±2 saatlik zaman diliminde, düşük ışınım değerleri ile dengesiz hava koşullarını hariç tutarak günlük ortalama tek bir değer şeklinde toz oranını hesaplar. Böylece ölçüm yalnızca en stabil veriler üzerinden ve belirlenen zaman aralığında yapılır. Tüm bu özellikler nedeniyle Otomatik Toz Sensörü güvenilir bir referans olarak kabul edilmektedir.

Güneş Panelleri Üzerindeki Doğrudan Ölçümler Ne Sağlıyor?

Fabrika Çatı Sahasından Sökülen Kirli ve Temiz Güneş Panelleri

Ölçümlerin doğruluğunu pekiştirmek amacıyla sahadan iki panel sökülerek karşılaştırmalı bir test yapılmıştır. Bu panellerden biri tamamen temizlenmiş, diğeri ise mevcut haliyle kirli bırakılmıştır. Daha sonra, IEC 61724 standardına uygun olarak yerel öğle saatinde ve stabil hava koşullarında her iki panelin kısa devre akımları ölçülmüştür. Kısa devre akımı, panelin doğrudan üretebildiği elektriksel gücü gösterdiği için panel performansını en güvenilir biçimde ortaya koyar. Bu nedenle, temiz ve kirli panelden elde edilen akım değerlerinin karşılaştırılması, tozlanmanın gerçek enerji kaybına etkisini net biçimde yansıtır.

Taşınabilir Toz Sensörü Nasıl Ölçüm Yapıyor?

Taşınabilir Toz Sensörü

Taşınabilir Toz Sensörü, optik prensiplere dayalı olarak çalışmaktadır. Cihaz içerisindeki lambalar, panel yüzeyine yüksek lümen değerinde ışık gönderir; bu ışığın panelden yansıması ve saçılması ise hassas sensörler tarafından algılanır. Elde edilen veriler, sensör içerisinde bulunan elektronik kart üzerinde çalışan gelişmiş yazılım aracılığıyla işlenerek toz oranı hesaplanır.

Ölçüm öncesinde, güneş paneli ve panel üzerindeki tozun özelliklerine bağlı parametreler sensör üzerindeki LCD ekran üzerinden seçilir. Ardından, Taşınabilir Toz Sensörü ile ölçüm yapılabilmesi için öncelikle kirli durumdaki panelin belirlenen üç farklı noktasından, her biri 1 dakika sürecek şekilde üç ayrı ölçüm alınır. Bu işlemin tamamlanmasının ardından panel temizlenir ve aynı noktalardan, yine her biri 1 dakikalık süreyle olmak üzere üç ölçüm daha alınır. Yapılan ölçümler ve elde edilen veriler sonucunda toz oranı hesaplanır ve sonuçlar LCD ekran üzerinde görüntülenir.

Toz Oranı Ölçüm Sonuçları

Taşınabilir Toz Sensörü, Otomatik Toz Sensörü ve güneş panelleri üzerinden farklı günlerde ölçülen toz oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Toz Oranları Karşılaştırma Tablosu

Sonuçlar Taşınabilir Toz Sensörünü Nasıl Değerlendiriyor?

Kirli ve temiz güneş panelleri üzerinden yapılan kısa devre akımı ölçümleri, doğrudan panelin performansını ortaya koyduğu için toz oranının belirlenmesinde en güvenilir yöntemdir. Bu çalışmada elde edilen veriler, Taşınabilir Toz Sensörü (%3.0 – %6.5) ve panel ölçümleri (%3.4 – %6.3) arasında yaklaşık %1’lik bir fark bulunduğunu göstermektedir. Bu fark sensörün ölçüm belirsizliğinden kaynaklanmakta olup, toz ölçümlerinde kabul edilebilir düzeydedir. Sonuç olarak, yapılan karşılaştırmalar Taşınabilir Toz Sensörünün doğru ölçümler gerçekleştirdiğini ortaya koymuştur.

Sıkça Sorulan Sorular

1-Taşınabilir Toz Sensörü ne kadar sürede ölçüm yapar?

Taşınabilir Toz Sensörü, bir panelin toz oranını 6 dakikalık ölçüm sonucunda hesaplamaktadır. Ölçüm sürecinde önce kirli panelin üç farklı noktasından 1’er dakikalık ölçüm alınmakta; ardından panel temizlenerek aynı üç noktadan tekrar 1’er dakikalık ölçüm yapılarak hesaplama gerçekleştirilmektedir.

2-Taşınabilir Toz Sensörü ölçüm sonuçlarına güvenebilir miyiz?

Taşınabilir Toz Sensörünün ARGE ve ÜRGE süreçlerinde, farklı marka ve güçlerdeki çok sayıda güneş paneli ile çeşitli renklerdeki tozlarda, bu makalede sunulan çalışmalara benzer süreçler izlenerek kapsamlı testler yapılmıştır. Sensör içerisinde kullanılan özel yazılım, bu testlerden elde edilen veriler sonucunda geliştirilmiştir. Hem yürütülen proje çalışmaları hem de bu makalede sunulan sonuçlar, Taşınabilir Toz Sensörü ölçüm sonuçlarının güvenilir olduğunu göstermektedir.

3-Taşınabilir Toz Sensörünün ölçüm belirsizliği nedir?

Taşınabilir Toz Sensörünün ölçüm belirsizliği %2’dir. Bu belirsizlik, sensörün ışığın panel yüzeyinden yansıması ve saçılmasına dayalı ölçüm tekniğinden kaynaklanmaktadır.

4-Temiz ve kirli panel ölçümlerinde aynı paneller mi kullanılmalıdır?

Evet. Taşınabilir Toz Sensörü, ışığın yansıma ve saçılma özelliklerine göre hesaplama yapmaktadır. Güneş panelleri aynı marka ve özelliklere sahip olsa bile, temiz yüzeylerinden yansıyan ışıklar farklılık gösterebilmektedir. Aynı durum, aynı panelin farklı noktaları için de geçerlidir. Bu nedenle en doğru ve hassas ölçümün elde edilmesi için, kirli panellerden ölçüm alındıktan sonra temiz panellerde yapılacak ölçümlerin aynı panel üzerinde ve aynı noktalar üzerinden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

5-Taşınabilir Toz Sensörünü diğer toz sensörlerinden ve ölçüm yöntemlerinden ayıran en önemli özellik nedir?

Taşınabilir Toz Sensörünün en önemli özelliği, ölçüm sürecinde dış koşullara bağımlı olmamasıdır. Mevcut sensörler ve yöntemler, toz oranını hesaplamak için genellikle hava koşulları, ölçüm zamanı veya benzeri çevresel etkenlere ihtiyaç duymaktadır. Buna karşın, Taşınabilir Toz Sensörü ölçüm tekniği sayesinde dış koşullardan bağımsız toz oranını hızlı ve anlık olarak hesaplayabilmektedir.